Standardy ochrony małoletnich w WCPR - Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie

Załącznik do Zarządzenia Nr72 /2024
Dyrektora Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie
z 01 sierpnia 2024r. w sprawie
wprowadzenia Standardów ochrony małoletnich
w Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie

Standardy ochrony małoletnich w Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie

Preambuła/Wstęp

Naszą najważniejszą zasadą jest działanie dla dobra dziecka, umożliwienie mu życia w bezpiecznym miejscu, pozwalającym na rozwój, zabawę, dbanie, aby jego prawa były przestrzegane. Każdy pracownik Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie szanuje dziecko i jego potrzeby. Chcemy, aby dzieci czuły, że ich sprawy są dla nas ważne. Nie zgadzamy się na złe traktowanie (krzywdzenie) dzieci przez kogokolwiek. Ten dokument zawiera jasne zasady, mówiące o tym co robimy, aby prawa dzieci był szanowane i nie były łamane. Dzięki niemu pracownicy WCPR dobrze wiedzą, jak szanować dzieci i ich prawa, co jest zachowaniem niedozwolonym wobec nich i co należy zrobić w sytuacji, gdy bezpieczeństwo dziecka jest zagrożone. Dajemy wszystkim jasny sygnał, że traktujemy poważnie temat ochrony dzieci przed krzywdzeniem.

Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez pracowników Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie jest działanie dla dobra dziecka, rozumianego jako ochrona jego godności, poszanowanie jego praw i kierowanie się zawsze jego najlepszym interesem. Każdy pracownik traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Personel WCPR realizując cele, działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych oraz swoich kompetencji.

I. OGÓLNE ZASADY

Standardy ochrony małoletnich są to spisane reguły, sposoby działania, które gwarantują, że dzieci w Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie są bezpieczne, nie doznają krzywdzenia ze strony pracowników czy rówieśników.

1. Zasady te dotyczą wszystkich osób, które pracują w WCPR, a także innych dorosłych pomagających dzieciom w naszym imieniu.
2. Osoba wyznaczona przez Dyrektora WCPR Zarządzeniem sprawdza, czy pracownicy znają i przestrzegają tych reguł.
3. Opisane w tym dokumencie zasady jasno określają:

a) kto może pracować z dziećmi,
b) co powinniśmy wiedzieć, aby skutecznie identyfikować zagrożenie dobra dziecka,
c) co powinniśmy zrobić, kiedy podejrzewamy, że dziecko jest krzywdzone,
d) jak pracownicy powinni traktować dzieci, aby czuły się bezpieczne i szanowane,
e) jak pracownicy powinni zadbać o dobre kontakty między dziećmi, które spotykają się w Centrum (np. na warsztatach),
f) jak chronimy wizerunek i informacje dotyczące dzieci przebywających na terenie WCPR.

O tych zasadach informujemy wszystkich pracowników, opiekunów i dzieci. Chcemy, aby wszyscy wiedzieli, że w naszej codziennej pracy stawiamy na takie wartości jak dobro dziecka, jego prawo do życia w bezpiecznym otoczeniu i będziemy reagować zawsze, kiedy dzieci będą krzywdzone.

II. PERSONEL

W Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie uczymy pracowników, jak zapobiegać krzywdzeniu dzieci i sprawdzamy, czy reagują na takie sytuacje. 

Standardy podstawowe:

1. W WCPR są zatrudnione osoby, które mają wiedzę na temat krzywdzenia dzieci, rozpoznawania symptomów oraz sposobów reagowania w przypadku stwierdzenia podejrzenia krzywdzenia dzieci.
2. Osoby pracujące z dziećmi są przygotowane merytorycznie do tej pracy i nigdy nie były skazane przez Sąd za przestępstwo na szkodę dziecka. Przed zatrudnieniem każdego pracownika sprawdzamy go w „Rejestrze sprawców przemocy na tle seksualnym”. Weryfikujemy, czy osoby te spełniają też zapisy ustawowe dotyczące wykształcenia i doświadczenia zawodowego.[1]
3. Zależy nam, aby dzieci w kontakcie z pracownikami czuły się bezpieczne i wspierane, dlatego traktujemy je z szacunkiem, słuchamy ich zdania i opinii, odpowiadamy na pytania i tłumaczymy, używając języka odpowiedniego do ich wieku i możliwości.
4. Uczymy się i szkolimy dzięki czemu wiemy:

1) jak rozpoznać, kiedy dziecku dzieje się krzywda, doznaje przemocy, jest zaniedbane lub źle traktowane,
2) jak interweniować w takiej sytuacji.

Standardy uzupełniające:

1. Pracownik, który dowie się, że dziecko spotkała krzywda, podejmuje działania, aby je chronić.
2. Pracownicy przypominają dzieciom o ich prawie do życia bez przemocy, przekazują dzieciom i ich opiekunom ulotki, polecają książki czy też strony internetowe na ten temat.

Przyjęcie tych zasad pomoże wszystkim osobom pracującym z dziećmi lub działającym na ich rzecz lepiej zadbać o ochronę dzieci oraz ich bezpieczeństwo.

III. PROCEDURY

W sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dziecka mamy określone reguły zgłaszania i podejmowania interwencji – wiemy co i jak robić, kiedy dziecku dzieje się krzywda.

Standardy podstawowe:

1. W WCPR wiemy gdzie i komu zgłosić, kiedy dziecku dzieje się krzywda ze strony pracownika, opiekuna, członków rodziny, rówieśników i osób obcych. Wyznaczamy także osobę, która z ramienia WCPR dba o interes (prawa) dziecka. Dziecko zostaje poinformowane, jak nazywa się ta osoba i jak można się z nią skontaktować - te informacje są dostępne dla dzieci w naszych siedzibach.
2. W zorganizowaniu pomocy dzieciom korzystamy z pracy sądów, policji, ośrodków pomocy społecznej, szpitali i innych miejsc, które także dbają o bezpieczeństwo i zdrowie dzieci.
3. W WCPR dzieci mogą się dowiedzieć, gdzie uzyskać pomoc w trudnej sytuacji – te informacje są dostępne dla dzieci w naszych siedzibach.

IV. MONITORING

Sprawdzamy czy pracownicy postępują zgodnie z regułami ochrony dzieci.

Jeżeli zauważymy, że wprowadzone przez nas zasady nie chronią dzieci dostatecznie, zmienimy je. Poprosimy o pomoc dzieci i opiekunów, słuchamy ich zdania na ten temat.

Rozdział I

Objaśnienie terminów

§ 1

1. Pracownik, to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej.
2. Dzieckiem jest każda osoba do ukończenia 18-go roku życia.
3. Opiekunem dziecka jest osoba pełniąca nad dzieckiem bieżącą, faktyczną opiekę, czyli w ramach zadań tut. Centrum opiekun zastępczy lub opiekun tymczasowy.
4. Przedstawicielem ustawowym dziecka jest jego rodzic lub opiekun prawny.
5. Osoba odpowiedzialna za Standardy ochrony małoletnich to wyznaczony przez Dyrektora Warszawskiego Centrum Pomocy Rodziny pracownik sprawujący nadzór nad wdrożeniem, realizacją i monitorowaniem Standardów ochrony małoletnich w WCPR.
6. Osoba odpowiedzialna za ochronę dzieci to wyznaczony przez Dyrektora WCPR pracownik, który odpowiada za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających dziecku i zgodnie z przyjętymi w Centrum zasadami koordynuje reagowanie na nie.
7. Plan wsparcia dziecka jest to dokument opracowany zespołowo na potrzeby zabezpieczenia sytuacji dziecka w zależności od zgłoszonego naruszenia Standardów ochrony małoletnich.
8. Dane osobowe dziecka to wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka.
9. Karta Zgłoszenia, to dokument wypełniany przez pracownika w związku z podejrzeniem krzywdzenia dziecka lub podjętą interwencją w sytuacji bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia dziecka.
10. Karta Interwencji, to dokument wypełniany przez osobę odpowiedzialną za ochronę dzieci po przyjęciu zgłoszenia o podejrzeniu krzywdzenia dziecka.
11. Sprawydzieci@wcpr.pl, to adres e-mail, na który wpływają zgłoszenia o podejrzeniu krzywdzenia dziecka od pracowników oraz bezpośrednio od dzieci.
12. Przez krzywdzenie dziecka należy rozumieć zachowanie, które może stanowić popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę (rówieśnika, osobę dorosłą, w tym pracownika instytucji) lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie.

§ 2

Na potrzeby dokumentu ustala się następującą kwalifikację form krzywdzenia dzieci:

1. przemoc fizyczna wobec dziecka to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje faktycznej fizycznej krzywdy lub jest nią potencjalnie zagrożone; krzywda ta następuje w wyniku działania lub zaniechania działania ze strony opiekuna dziecka lub osoby, której dziecko ufa, lub która ma nad nim władzę; przemoc fizyczna wobec dziecka może być czynnością powtarzalną lub jednorazową;
2. przemoc psychiczna wobec dziecka to niefizyczna, szkodliwa interakcja pomiędzy dzieckiem a opiekunem, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania m.in.: niedostępność emocjonalna, zaniedbywanie emocjonalne, relacja z dzieckiem oparta na wrogości, umniejszanie poniżanie, wyśmiewanie, obwinianie, oczernianie, odrzucanie, grożenie, straszenie, nieodpowiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, zrzucanie odpowiedzialności na dziecko, niedostrzeganie lub nieuznawanie indywidualności dziecka i granic psychicznych pomiędzy opiekunem a dzieckiem;
3. wykorzystywanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa; z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek lub stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy, przy czym intencją wspomnianej aktywności jest satysfakcja lub spełnienie potrzeb dorosłego lub wykorzystującego dziecka; wykorzystanie seksualne może przyjąć również formę wyzyskiwania seksualnego, czyli jakiegokolwiek faktycznego lub usiłowanego nadużycia pozycji władzy, przewagi sił, lub zaufania, w celach seksualnych, w tym, ale nie wyłącznie, czerpanie zysków finansowych, społecznych lub politycznych z seksualnego wykorzystywania innej osoby; szczególne zagrożenie wyzyskiwaniem seksualnym zachodzi w czasie kryzysów humanitarnych; zagrożenie wyzyskiwaniem istnieje zarówno wobec dzieci jak i ich opiekunów (definicja za Biuletynem ONZ ST/SGB/2003/13);
4. zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące lub pociągające za sobą wysokie prawdopodobieństwo spowodowania zaburzenia jego zdrowia, rozwoju lub brak ochrony przed krzywdą w takim stopniu, jak tylko to możliwe; do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka;
5. przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) występuje, gdy dziecko doświadcza różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii komunikacyjnych (Internetu i telefonów komórkowych); ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy lub grupy sprawców; obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną (np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w serwisie społecznościowym, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny, wykorzystanie seksualne - dotykanie intymnych części ciała lub zmuszanie do stosunku płciowego lub innych czynności seksualnych przez rówieśnika, przemoc uwarunkowaną normami i stereotypami związanymi z płcią. 

Rozdział II

Zasady rekrutacji i obowiązki pracowników

§ 3

1. Rekrutacja pracowników odbywa się zgodnie z zasadami bezpiecznej rekrutacji personelu. Zasady stanowią Załącznik nr 2 do niniejszych Standardów ochrony małoletnich.
2. Zobowiązanie do przestrzegania i akceptacja wytycznych ze Standardów ochrony małoletnich w Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie jest potwierdzana poprzez podpisanie przez pracownika oświadczenia, które stanowi Załącznik nr 3 do niniejszych Standardów ochrony małoletnich.
3. Pracownicy znają i stosują zasady bezpiecznych relacji personel - dziecko ustalone w Centrum. Zasady stanowią Załącznik nr 4 do niniejszych Standardach ochrony małoletnich.
4. Pracownicy znają czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci wskazane w Załączniku nr 1 do niniejszych Standardów ochrony małoletnich.
5. Pracownicy zgłaszają każde podejrzenia krzywdzenia dziecka niezależnie od źródła pochodzenia tego podejrzenia.

Rozdział IV

Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dzieci

§ 5

1. Pracownicy mają wiedzę i w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci.
2. W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka pracownicy podejmują rozmowę z opiekunami sprawującymi bieżącą opiekę, przekazując informacje na temat dostępnej oferty wsparcia i motywują ich do szukania dla siebie i/lub dziecka pomocy, a także informują o procedurach prawnych, które mogą zostać wdrożone, jeżeli powstanie podejrzenie krzywdzenia dziecka.

Rozdział V

Procedury interwencji w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa dziecka

§ 6

1. Pracownicy wiedzą, że krzywdzenie dziecka może przybierać różne formy i pochodzić od osób dorosłych lub innych dzieci.
2. Centrum przyjęło następujące procedury interwencji w przypadku podejrzenia działania na szkodę dziecka przez:

a) osoby dorosłe (pracowników, opiekunów zastępczych, opiekunów tymczasowych, rodziców dziecka, innych dorosłych),
b) inne dziecko.

3. Procedury są szczegółowo określone w Załączniku nr 5 do niniejszych Standardów ochrony małoletnich.

§ 7

1. Pracownik, który ma podejrzenie, że dziecko jest krzywdzone lub w przypadku poinformowania go o takiej okoliczności (przez dziecko lub inną osobę dorosłą) niezwłocznie informuje o tym bezpośredniego przełożonego, sporządza Kartę Zgłoszenia (Załącznik nr 6) oraz przesyła ją na adres mailowy sprawydzieci@wcpr.pl.
2. Pracownik mając podejrzenie, że istnieje bezpośrednie zagrożenie życia dziecka lub grozi mu ciężki uszczerbek na zdrowiu, niezwłocznie informuje odpowiednie służby (policję, pogotowie ratunkowe) dzwoniąc pod numer 112.
3. Poinformowania służb dokonuje osoba, która pierwsza powzięła informację o zagrożeniu.
4. Gdy sytuacja tego wymaga pracownik pierwszoplanowo zabezpiecza stan dziecka m.in. udziela mu pierwszej pomocy przedmedycznej i prosi inną osobę dorosłą z otoczenia o wezwanie służb (np. interwencja podczas próby samobójczej). Następnie w trybie pilnym informuje swojego bezpośredniego przełożonego o zdarzeniu oraz, gdy tylko jest to możliwe, sporządza Kartę Zgłoszenia (Załącznik nr 6) i przesyła ją na adres mailowy sprawydzieci@wcpr.pl.
5. Na podstawie przesłanego zgłoszenia osoba odpowiedzialna za ochronę dzieci dokonuje wstępnej kwalifikacji zdarzenia w zależności od tego, kto jest potencjalnym sprawcą krzywdzenia oraz jaki jest jego charakter. Na tej podstawie podejmuje działania zgodnie z właściwą procedurą (Załącznik nr 5) oraz sporządza Kartę Interwencji (Załącznik nr 7).
6. W przypadkach tego wymagających osoba odpowiedzialna za ochronę dzieci zaprasza do udziału w interwencji psychologa, pedagoga lub psychoterapeutę.
7. Dyrektor Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie powiadamia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa odpowiednią instytucję, zgodnie z właściwą procedurą (Załącznik nr 5).

§ 8

1. Osoba wyznaczona do prowadzenia interwencji wraz z opiekunem dziecka (o ile nie jest wskazany jako osoba krzywdząca) przygotowuje plan wsparcia dziecka (Załącznik nr 8).
2. Plan wsparcia dziecka jest realizowany przez opiekunów dziecka i monitorowany przez osobę wskazaną do prowadzenia interwencji przez osobę odpowiedzialną za ochronę dzieci.
3. Plan wsparcia powinien być uwzględniony w planie pomocy dziecku. Oba plany powinny zawierać postanowienia ze sobą spójne.
4. W razie potrzeby osoba odpowiedzialna za wsparcie dziecka, zmienia plan wsparcia, aby dostosować go do aktualnych potrzeb i sytuacji dziecka.

Rozdział VI

Zasady ochrony wizerunku i danych osobowych dzieci

§ 9

1. Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie zapewnia najwyższe standardy ochrony danych osobowych dzieci zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
2. Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.
3. Pracownicy WCPR w żaden sposób nie utrwalają ani nie publikują wizerunku dzieci, które korzystają z oferty WCPR, tzn. zdjęcia dzieci widoczne na stronach internetowych, mediach społecznościowych, czy w materiałach prasowych WCPR są jedynie zdjęciami poglądowymi.
4. Pracownik nie może umożliwiać przedstawicielom mediów filmowania, fotografowania wizerunku lub nagrywania głosu dziecka na terenie Centrum lub za pośrednictwem WCPR.

Rozdział VII

Monitoring stosowania Standardów ochrony małoletnich

§ 10

1. Realizacja Standardów ochrony małoletnich w Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie jest regularnie monitorowana, poddawana ewaluacji oraz, w przypadku stwierdzenia takiej konieczności, modyfikowana.  
2. Dyrektor WCPR wyznacza Zarządzeniem osobę odpowiedzialną za nadzór nad realizacją Standardów ochrony małoletnich, zwaną osobą odpowiedzialną za monitorowanie Standardów ochrony małoletnich. 
3. Osoba odpowiedzialna za nadzór nad realizacją Standardów ochrony małoletnich przeprowadza wśród pracowników, nie rzadziej niż raz na dwa lata, anonimową ankietę monitorującą stan jej znajomości i przestrzegania oraz skuteczność obowiązujących procedur. Wzór ankiety dla pracowników stanowi Załącznik nr 9.
4. Na podstawie przeprowadzonych ankiet osoba odpowiedzialna za nadzór nad realizacją Standardów ochrony małoletnich sporządza raport wraz z rekomendacjami zmian w jej treści, a następnie po przyjęciu ich przez Dyrektora WCPR, zapoznaje z nimi pracowników.
5. Rekomendacje obejmują również identyfikację potrzeb szkoleniowych pracowników w obszarze ochrony dzieci.

Rozdział VIII

Przepisy końcowe

§ 11

1. Standardy ochrony małoletnich wchodzą w życie z dniem ich ogłoszenia.
2. Ogłoszenie następuje w sposób dostępny dla pracowników, dzieci i ich opiekunów, w szczególności poprzez wywieszenie skróconej wersji w widocznym miejscu w siedzibie WCPR, również w wersji przeznaczonej dla dzieci, a także poprzez zamieszczenie na stronie internetowej Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie.

---

Załącznik nr 1
Czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci

Czynniki ryzyka doświadczania przemocy (po stronie dziecka):

 Czynniki ryzyka stosowania przemocy (po stronie sprawcy):

 I.     Przemoc fizyczna

Uwaga: nie da się sformułować pełnego katalogu przemocy fizycznej wobec dzieci

 II.    Przemoc emocjonalna - krzywdzenie emocjonalne

 Typologia krzywdzenia emocjonalnego

1. Odtrącanie – umniejszanie wartości dziecka, upokarzanie go czy wyśmiewanie, poniżanie, odrzucenie, porzucenie.
2. Zastraszanie – stawianie dziecka w niebezpiecznej sytuacji, grożenie, tworzenie atmosfery strachu.
3. Izolowanie – nakładanie dziecku surowych ograniczeń, uniemożliwianie interakcji społecznych, oddzielenie dziecka od innych członków rodziny.
4. Wyzyskiwanie/deprawowanie – nakłanianie dzieci do przyjmowania niewłaściwych lub antyspołecznych postaw takich jak kradzieże, przemoc wobec innych, włamania i inne.
5. Brak reakcji emocjonalnej – niedostępność emocjonalna, ignorowanie dziecka, niewyrażanie uczuć, dystans do dziecka.
6. Zaniedbywanie rozwoju umysłowego, opieki medycznej i nauki.

 Objawy krzywdzenia emocjonalnego

1. Psychosomatyczne: zaburzenia snu, bóle głowy i biegunki, zaburzenia łaknienia, nietrzymanie stolca, moczenie nocne, zaburzenia higieniczne, nasilenie się problemów skórnych, astmy.
2. Zachowania destrukcyjne i zabiegające o uwagę.
3. Problemy w koncentracji uwagi.
4. Wycofanie, nerwowość, przygnębienie, zachowywanie dystansu.
5. Niszczenie przedmiotów.
6. Samookaleczenia.
7. Ucieczki z domu.
8. Kłamstwa.
9. Stosowanie substancji psychoaktywnych.

Skutki krzywdzenia emocjonalnego dzieci – oznaki zaburzeń w rozwoju – % dzieci wykazujących dany typ zaburzeń

1. Stan emocjonalny (niska samoocena, strach, lęk, stres) 63%
2. Zachowanie (bunt, zbytnia odpowiedzialność/nieodpowiedzialność do wieku, zwracanie na siebie uwagi, działania przestępcze, antyspołeczne) 44%
3. Wyniki w nauce (słabe, wagarowanie, spóźnianie się) 42%
4. Relacje z rówieśnikami (wycofywanie się z relacji, agresja) 31%
5. Wygląd, stan fizyczny (zaniedbany wygląd, niski wzrost, moczenie się, bóle brzucha) 31%
6. Zachowania o charakterze seksualnym 8%

 III.    Wykorzystanie seksualne

Typy wykorzystania seksualnego ze względu na stopień intruzywności:

1. Działania bez kontaktu dotykowego
2. Pobudzanie intymnych części ciała dziecka
3. Kontakty oralno-genitalne
4. Stosunki udowe
5. Penetracja seksualna
6. Pornografia, prostytucja dziecięca
7. Przemoc seksualna łączona z innymi formami przemocy

 Czynniki ryzyka wykorzystania seksualnego

Rodzic	Dziecko	Rodzina	Społeczeństwo
Młody wiek Samotne rodzicielstwo Niechciana ciąża Kontakt z przemocą Nadużywanie substancji odurzających Niewłaściwa opieka prenatalna Niewystarczające umiejętności rodzicielskie Choroba somatyczna lub psychiczna Problemy małżeńskie Depresja	Przedwcześnie urodzone Niechciane Niepełnosprawne Małe	Wielkość Ubóstwo Brak wsparcia społecznego Stres Przemoc domowa Częste zmiany miejsca zamieszkania Rodzina rekonstruowana	Brak przepisów chroniących dzieci Spostrzeganie niektórych dzieci jako mniej wartościowych Nierówności społeczne, Dyskryminacja religijna i rasowa Wysoki poziom tolerowania przemocy Normy kulturowe Niski poziom opieki zdrowotnej Niski poziom spójności społecznej

 Symptomy wykorzystania seksualnego

Sfera somatyczna	Urazy zewnętrznych narządów płciowych, urazy około odbytnicze, urazy pochwy, przerwanie błony dziewiczej, infekcje moczowo-płciowe, choroby weneryczne, ciąża
Sfera psychiczna	PTSD, lęki, fobie, koszmary i lęki nocne, depresja, przygnębienie, hipomania, nadpobudliwość ruchowa, drażliwość, złość, wstyd, poczucie winy, negatywna samoocena
Sfera seksualna	Prowokacyjne zachowania seksualne, publiczna, uporczywa masturbacja, nietypowe zachowania seksualne wobec rówieśników, nadmierna erotyzacja lub całkowite wycofanie się obszaru seksualności
Strefa społeczna	Zachowania regresywne (np. moczenie nocne) izolowanie się, problemy z nauką, wagary, ucieczki z domu, agresywność, okrucieństwo, samouszkadzanie się

 IV.    Zaniedbanie dziecka

Rodzaje zaniedbania dziecka

Zachowanie dorosłych	Oznaki i skutki zaniedbania u dziecka
Spożywanie alkoholu	FAS, opóźniony rozwój motoryczny, przedwczesny poród, uszkodzenie mózgu
Przyjmowanie środków psychoaktywnych, nadużywanie leków	Zespół odstawienia, niska waga urodzeniowa, możliwe uszkodzenia mózgu, wcześniactwo
Stres i depresja, niechciana ciąża, wrogość i konflikty w rodzinie	Niepokój, płaczliwość, kłopoty z jedzeniem i snem
Niedostateczne lub niewłaściwe żywienie	Niska waga i wzrost, wątła budowa ciała, bladość skóry, mała odporność na choroby, bóle brzucha, próchnica, wady postawy, krzywica
Niewłaściwe ubranie	Odzież i obuwie nieodpowiednie do pory roku, niedostosowanie rozmiarów, dziecko brudne
Brak lub nieodpowiednie warunki w domu, pozostawianie samego dziecka, pozbawianie schronienia	Warunki zagrażają zdrowiu i bezpieczeństwu, wypadki, dziecko wyrzucane z domu, niezameldowane, wymeldowane
Brak opieki i nadzoru, brak zainteresowania tym, co robi dziecko	Dziecko przebywa w miejscach niebezpiecznych, w sytuacjach zagrażających, może stać się ofiarą
Brak troski o zdrowie, higienę, odpowiednią opiekę medyczną	Dziecko brudne, blade, choroby skóry, próchnica, brak szczepień i badań, nieodpowiednie leczenie, poczucie wstydu
Brak troski o zaspokojenie potrzeb psychicznych, poczucia bezpieczeństwa i akceptacji	Opóźnienie rozwoju, niewytworzenie bezpiecznego przywiązania, niepokój, moczenie się, stereotypie, stres, zaburzenia odżywiania, mała aktywność poznawcza, obniżona zdolność uczenia się,
Psychiczna emocjonalna niedostępność	Niezdolność do rozpoznawania i nazywania uczuć, brak zdolności samokontroli, zaburzenia w rozwoju brak empatii, wycofanie z kontaktu z innymi
Niezauważanie sygnałów płynących od dziecka, niereagowanie na nie, nie mówienia do dziecka	Niepewność i nieumiejętność nawiązywania kontaktów z innymi, słaba empatia, opóźnienia w rozwoju psychomotorycznym i językowym
Obojętność, niska jakość opieki, niezaradność	Niskie poczucie własnej wartości, niskie poczucie przynależności, zwracanie na siebie uwagi, trudności w nawiązaniu kontaktu, depresja
Odrzucenie połączone z tendencją do gniewu	Powstanie przywiązania unikowego, nieśmiałość, uległość, problemy w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach
Złość, wrogość werbalna	Strach, niepokój, lęk, uległość lub bunt, zachowania agresywne lub unikowe w relacjach z innymi
Izolowanie dziecka od rówieśników	Wycofane, izoluje się, czasem lęk, agresja, mniejsza skłonność do współpracy, ucieczki z domu
Brak troski o rozwój umysłowy i kształcenie dziecka	Brak wymaganych podręczników i przyborów szkolnych, nieobecności w szkole, spóźnianie się, słabe wyniki w nauce, mniejsza wytrwałość
Uniemożliwienie samorealizacji, rozwijania zdolności	Mimo możliwości dziecko nie uczęszcza na zajęcia sprzyjające rozwojowi
Niezapewnienie możliwości nauki	Nieprzystosowanie społeczne, niska autonomia, małe umiejętności w radzeniu sobie, problemy interpersonalne, słaba umiejętność reagowania na stres

V.   Przemoc rówieśnicza

Czynniki ryzyka doświadczania przemocy rówieśniczej (po stronie dziecka krzywdzonego):

1. Wrażliwość
2. Nieśmiałość, niepewność i ostrożność w kontaktach z innymi
3. Słabe relacje z rówieśnikami, nieumiejętność nawiązywania przyjaźni
4. Podwyższony poziom lęku
5. Bierność, uległość, a szczególnie – brak umiejętności bronienia się w sytuacjach przemocy
6. Płaczliwość
7. Niska samoocena
8. Negatywne nastawienie do stosowania przemocy
9. Słabość lub niska sprawność fizyczna (jeśli chodzi o chłopców)
10. Brak wsparcia rodziców
11. Występowanie specjalnych potrzeb edukacyjnych

 Czynniki wskazujące, że dziecko jest ofiarą przemocy rówieśniczej:

Zasady bezpiecznych relacji pracowników Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie z dziećmi

Naczelną zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez pracowników WCPR jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Personel traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego godność i potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy wobec dziecka w jakiejkolwiek formie. Personel realizując te cele działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych instytucji oraz swoich kompetencji. Zasady bezpiecznych relacji personelu z dziećmi obowiązują każdego członka personelu placówki, a także każdą dorosłą osobę mającą kontakt z dziećmi znajdującymi się pod opieką placówki, jeśli kontakt ten odbywa się za zgodą placówki i/lub na jej terenie.  

Relacje pracowników Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie z dziećmi

Jesteś zobowiązany/a do utrzymywania profesjonalnej relacji z dziećmi i każdorazowego rozważenia, czy Twoja reakcja, komunikat lub działanie wobec dziecka są adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe wobec innych dzieci. Działaj w sposób otwarty i przejrzysty dla innych, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji Twojego zachowania. 

Komunikacja z dziećmi 

 Działania z dziećmi 

Kontakt fizyczny z dziećmi 

Każde przemocowe działanie wobec dziecka jest niedopuszczalne. Istnieją jednak sytuacje, w których fizyczny kontakt z dzieckiem może być stosowny i spełnia zasady bezpiecznego kontaktu: jest odpowiedzią na potrzeby dziecka w danym momencie, uwzględnia wiek dziecka, etap rozwojowy, płeć, kontekst kulturowy i sytuacyjny. Nie można jednak wyznaczyć uniwersalnej stosowności każdego takiego kontaktu fizycznego, ponieważ zachowanie odpowiednie wobec jednego dziecka może być nieodpowiednie wobec innego. Kieruj się zawsze swoim profesjonalnym osądem, słuchając, obserwując i odnotowując reakcję dziecka, pytając je o zgodę na kontakt fizyczny (np. dotknięcie czy przytulenie) i zachowując świadomość, że nawet przy Twoich dobrych intencjach taki kontakt może być błędnie zinterpretowany przez dziecko lub osoby trzecie. 

Kontakty poza godzinami pracy

Co do zasady kontakt z dziećmi powinien odbywać się wyłącznie w godzinach pracy i dotyczyć celów, mieszczących się w zakresie Twoich obowiązków.

Bezpieczeństwo online

---

Załącznik nr 5
Procedury interwencji

§ 1

1. Niniejszy załącznik określa procedury interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia przez: 

   1)  osoby dorosłe (pracowników, opiekunów zastępczych, opiekunów tymczasowych, rodziców dziecka, inne osoby dorosłe),
   2)  inne dziecko. 

2. W razie podejrzenia lub ujawnienia krzywdzenia dziecka należy:

   1)  zadbać o bezpieczeństwo dziecka, w sytuacji tego wymagającej odseparować je od osoby krzywdzącej,
   2)  umożliwić dziecku wypowiedzenie się, przedstawienie swojego zdania/opinii,
   3)  dążyć do ustalenia przebiegu zdarzenia, a także wpływu zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka,
   4)  opracować plan wsparcia dziecka we współpracy z opiekunami dziecka, które doświadczyło krzywdzenia.

 § 2

Krzywdzenie dziecka przez osobę dorosłą

 § 3

Krzywdzenie rówieśnicze